Gerechtelijke vaststelling vaderschap

Als een man het vaderschap niet vrijwillig erkent, kan het vaderschap gerechtelijk worden vastgesteld. De rechter bepaalt dan dat de man de juridische vader is van het kind.

Wanneer gerechtelijke vaststelling?

Gerechtelijke vaststelling is nodig als:

• De biologische vader weigert het kind te erkennen
• De biologische vader is overleden voordat hij kon erkennen
• De biologische vader is onbekend en er moet verwekkerschap worden vastgesteld

Wie kan het verzoeken?

Verzoeker	Toelichting
De moeder	Tijdens leven van de vermoedelijke vader
Het kind	Ook na overlijden van de vader
De biologische vader zelf	Als moeder/kind niet meewerken aan erkenning

Bewijs: DNA-onderzoek

Het bewijs wordt geleverd door DNA-onderzoek. De rechter kan een DNA-test bevelen. Als de vermoedelijke vader weigert, kan de rechter daar conclusies aan verbinden.

Procedure

1. Verzoekschrift indienen via advocaat
2. Rechter beveelt zo nodig DNA-onderzoek
3. Rechter stelt vaderschap vast bij bewijs
4. Vaderschap werkt terug tot geboorte

Gevolgen

• Man wordt juridisch vader met terugwerkende kracht
• Onderhoudsplicht ontstaat (ook met terugwerkende kracht)
• Kind wordt erfgenaam
• Vader krijgt niet automatisch gezag (moet apart worden geregeld)

Termijnen

Er geldt geen verjaringstermijn voor gerechtelijke vaststelling. Ook volwassen kinderen kunnen vaderschap laten vaststellen, zelfs als de vader is overleden.

Kan de man worden gedwongen tot DNA-onderzoek?

De rechter kan een DNA-onderzoek bevelen. Als de man weigert, kan de rechter dit in zijn nadeel uitleggen en het vaderschap vaststellen op basis van andere aanwijzingen.

Krijgt de vader dan ook gezag?

Nee, gerechtelijke vaststelling geeft alleen juridisch vaderschap. Voor gezag moet apart een verzoek worden ingediend. De vader kan wel omgang vragen.

Kan ook vaderschap worden vastgesteld van een overleden man?

Ja, het kind kan vaderschap laten vaststellen ook als de vader is overleden. DNA-onderzoek kan worden gedaan bij familieleden of soms via bewaard materiaal.

## Veelgestelde vragen **Hoe lang duurt een gerechtelijke vaderschapsprocedure gemiddeld?** Een gerechtelijke vaderschapsprocedure duurt meestal tussen de 6 en 12 maanden, afhankelijk van de complexiteit van de zaak en de medewerking van betrokkenen. Als DNA-onderzoek nodig is, kan dit de procedure verlengen. De rechter bepaalt de planning, maar een advocaat kan een indicatie geven van de verwachte duur. Het is belangrijk om snel te handelen, vooral als er onderhoudsplicht of erfrecht in het geding is. **Wat kost een gerechtelijke vaststelling van vaderschap?** De kosten variëren, maar reken op €1.500 tot €3.500 voor advocaatkosten, griffierechten (rond €350) en eventueel DNA-onderzoek (€300-€600). Als u een laag inkomen heeft, kunt u mogelijk rechtsbijstand aanvragen. De verliezende partij kan worden veroordeeld tot betaling van de kosten, maar dit is niet gegarandeerd. Vraag altijd een kostenraming aan uw advocaat. **Kan ik zelf een verzoek indienen zonder advocaat?** Nee, voor een gerechtelijke vaststelling van vaderschap is een advocaat verplicht. De procedure vereist een formeel verzoekschrift dat aan specifieke juridische eisen moet voldoen. Een advocaat zorgt voor de juiste formulering, bewijsvoering en communicatie met de rechtbank. U kunt wel zelf informatie verzamelen (bijv. correspondentie, getuigenverklaringen) om de advocaat te ondersteunen. **Wat als de vermoedelijke vader in het buitenland woont?** Als de vermoedelijke vader in het buitenland woont, kan het vaderschap nog steeds gerechtelijk worden vastgesteld in Nederland. De Nederlandse rechter is bevoegd als het kind of de moeder in Nederland woont. Internationale verdragen (zoals Brussel IIa) vergemakkelijken de erkenning van het vonnis in andere EU-landen. DNA-onderzoek kan via internationale laboratoria worden geregeld, maar dit kan extra tijd en kosten met zich meebrengen. **Kan de vader bezwaar maken tegen de vaststelling?** Ja, de vermoedelijke vader kan bezwaar maken tegen het verzoek. Hij krijgt de kans om zich te verweren, bijvoorbeeld door te weigeren mee te werken aan DNA-onderzoek of door tegenbewijs te leveren. De rechter weegt alle argumenten en bewijzen af. Als het vaderschap wordt vastgesteld, kan de vader in hoger beroep gaan. Dit verlengt de procedure, maar verandert niets aan de onderhoudsplicht met terugwerkende kracht. **Hoe werkt het als de vader is overleden voordat het kind geboren werd?** Ook als de vader is overleden vóór de geboorte, kan het vaderschap gerechtelijk worden vastgesteld. Het kind (of de moeder namens het kind) kan een verzoek indienen. Bewijs kan worden geleverd via DNA-onderzoek bij familieleden (bijv. ouders of broers/zussen van de overledene) of via bewaard biologisch materiaal (zoals bloed of weefselmonsters). De rechter beoordeelt of het bewijs voldoende is voor vaststelling. **Wat zijn de gevolgen voor de achternaam van het kind na vaststelling?** Na gerechtelijke vaststelling van het vaderschap kan de achternaam van het kind worden gewijzigd naar die van de vader. Dit gebeurt niet automatisch: de ouders moeten samen een verzoek indienen bij de burgerlijke stand. Als het kind ouder is dan 12 jaar, moet het zelf toestemming geven. De naamwijziging is gratis als deze binnen een jaar na de vaststelling wordt aangevraagd. ### TL;DR Gerechtelijke vaststelling van vaderschap is mogelijk als een man weigert te erkennen of is overleden. Het kind, de moeder of de biologische vader kan een verzoek indienen via een advocaat. DNA-onderzoek is het belangrijkste bewijs, en het vaderschap werkt terug tot de geboorte met gevolgen voor onderhoud, erfrecht en naamgeving – maar niet automatisch voor gezag. ### Key Takeaways - Gerechtelijke vaststelling is mogelijk als de vader weigert te erkennen, overleden is of onbekend is. - DNA-onderzoek is het belangrijkste bewijs; weigering kan in het nadeel van de vermoedelijke vader worden uitgelegd. - Het kind, de moeder of de biologische vader kan het verzoek indienen, ook na overlijden van de vader. - Vaderschap werkt terug tot de geboorte en brengt onderhoudsplicht en erfrecht met zich mee, maar geen automatisch gezag. - Een advocaat is verplicht voor de procedure, en de kosten variëren tussen €1.500 en €3.500.