Bij draagmoederschap draagt een vrouw een kind voor wensouders die zelf geen kind kunnen krijgen. In Nederland is draagmoederschap niet bij wet geregeld, wat tot juridische complicaties leidt.
Vormen van draagmoederschap
| Type | Genetisch materiaal |
|---|
| Hoogtechnologisch (IVF) | Eicel van wensmoeder of donor, zaad van wensvader of donor |
| Laagtechnologisch | Eicel van draagmoeder, zaad van wensvader |
Juridische situatie Nederland
De huidige situatie in Nederland:
- Draagmoederschap is niet verboden
- Maar ook niet wettelijk geregeld
- Commercieel draagmoederschap is verboden
- De draagmoeder is altijd de juridische moeder
- Overdracht van ouderschap vereist adoptie
Wie is juridisch ouder?
Bij geboorte:
- De draagmoeder is juridisch moeder (zij baart het kind)
- De eventuele echtgenoot van de draagmoeder is juridisch vader
- De wensouders zijn juridisch geen ouder
Procedure voor wensouders
- Wensvader erkent het kind (als hij de biologische vader is) of adopteert
- Draagmoeder ziet af van gezag
- Wensmoeder adopteert het kind
- Dit vereist een adoptieprocedure van minimaal 1 jaar
Internationaal draagmoederschap
Veel wensouders wijken uit naar landen waar draagmoederschap geregeld is (VS, Oekraïne, etc.). Dit brengt extra juridische complexiteit met zich mee:
- Erkenning van buitenlandse geboorteakte
- Verkrijgen Nederlandse nationaliteit
- Eventuele adoptieprocedure
Toekomstige wetgeving
Er wordt gewerkt aan wetgeving om draagmoederschap te reguleren. Het wetsvoorstel 'Kind, draagmoederschap en afstamming' moet de juridische positie van wensouders en draagmoeder verbeteren.
Is draagmoederschap legaal in Nederland?
Draagmoederschap is niet verboden. Wel is het niet gereguleerd en is bemiddeling met winstoogmerk strafbaar. Onkostenvergoeding voor de draagmoeder is wel toegestaan.
Kan de draagmoeder het kind houden?
Juridisch gezien is de draagmoeder de moeder. Als zij besluit het kind te houden, kunnen de wensouders daar weinig tegen doen. Goede afspraken vooraf zijn belangrijk maar niet afdwingbaar.
Hoe lang duurt het voordat de wensouders juridisch ouder zijn?
Na de geboorte moet een adoptieprocedure worden gevolgd. Het kind moet minimaal 1 jaar bij de wensouders wonen voordat adoptie wordt uitgesproken. Het hele traject duurt meestal 1-2 jaar.
## Veelgestelde vragen
**Hoe kan ik als wensouder juridisch ouder worden van het kind?**
Als wensouder moet u een adoptieprocedure doorlopen. Eerst erkent de wensvader het kind (als hij de biologische vader is). Vervolgens ziet de draagmoeder af van het gezag, waarna de wensmoeder het kind kan adopteren. Dit proces duurt minimaal één jaar, waarin het kind bij u moet wonen. Een advocaat gespecialiseerd in familierecht kan u hierbij begeleiden.
**Is het mogelijk om een draagmoeder in het buitenland te vinden?**
Ja, veel wensouders kiezen voor draagmoederschap in het buitenland, zoals de VS of Oekraïne, waar het wettelijk beter geregeld is. Let op: u moet de buitenlandse geboorteakte in Nederland laten erkennen en mogelijk een adoptieprocedure doorlopen. Daarnaast moet u zorgen voor de Nederlandse nationaliteit van het kind. Raadpleeg altijd een juridisch expert voor internationale zaken.
**Wat gebeurt er als de draagmoeder het kind niet wil afstaan?**
Juridisch gezien is de draagmoeder de wettelijke moeder bij de geboorte. Als zij besluit het kind te houden, hebben wensouders weinig juridische mogelijkheden om het kind op te eisen. Het is daarom cruciaal om duidelijke, schriftelijke afspraken te maken vóór de zwangerschap, hoewel deze niet juridisch afdwingbaar zijn in Nederland.
**Mag een draagmoeder betaald worden voor haar diensten?**
Nee, commercieel draagmoederschap is in Nederland verboden. Wel mag u de draagmoeder een onkostenvergoeding geven voor bijvoorbeeld medische kosten, verlies van inkomen of zwangerschapsgerelateerde uitgaven. Deze vergoeding moet redelijk en transparant zijn. Bemiddeling met winstoogmerk is strafbaar.
**Hoe lang duurt het voordat ik als wensouder officieel de ouder ben?**
Het hele traject duurt meestal 1 tot 2 jaar. Na de geboorte moet het kind minimaal één jaar bij u wonen voordat de adoptie kan worden uitgesproken. Tijdens deze periode moet u ook de adoptieprocedure doorlopen, inclusief juridische stappen zoals erkenning en afzien van gezag door de draagmoeder.
**Wat zijn de risico’s van draagmoederschap in Nederland?**
De grootste risico’s zijn juridische onzekerheid en het ontbreken van wettelijke bescherming. Omdat draagmoederschap niet gereguleerd is, kunnen afspraken niet afgedwongen worden. Daarnaast bestaat het risico dat de draagmoeder het kind niet wil afstaan. Ook kan het adoptieproces lang duren en complex zijn.
**Wat verandert er met het nieuwe wetsvoorstel over draagmoederschap?**
Het wetsvoorstel 'Kind, draagmoederschap en afstamming' moet de juridische positie van wensouders en draagmoeders verbeteren. Het doel is om een wettelijk kader te creëren waarin afspraken beter beschermd zijn en de overdracht van het ouderschap vereenvoudigd wordt. De wet is echter nog niet aangenomen, dus de huidige situatie blijft voorlopig van kracht.
### TL;DR
Draagmoederschap is in Nederland niet verboden, maar ook niet wettelijk geregeld. De draagmoeder is bij geboorte altijd de juridische moeder, en wensouders moeten een adoptieprocedure doorlopen om juridisch ouder te worden. Commercieel draagmoederschap is strafbaar, en internationale trajecten brengen extra juridische complexiteit met zich mee.
### Key Takeaways
- Draagmoederschap is in Nederland niet verboden, maar ontbreekt een wettelijk kader.
- De draagmoeder is bij geboorte altijd de juridische moeder; wensouders moeten adopteren.
- Commercieel draagmoederschap is strafbaar, maar onkostenvergoeding is toegestaan.
- Internationaal draagmoederschap vereist erkenning van buitenlandse documenten en mogelijk adoptie.
- Het adoptieproces duurt minimaal één jaar en vereist dat het kind bij de wensouders woont.