Civiele procedure tegen de overheid

Soms moet je naar de civiele rechter om schadevergoeding van de overheid te krijgen. Dit is het geval bij hoge schade of feitelijke handelingen.

Wanneer naar de civiele rechter?

Je gaat naar de civiele rechter bij:

• Schade hoger dan € 25.000
• Schade door feitelijk handelen (geen besluit)
• Privaatrechtelijk handelen van de overheid
• Wanneer de bestuursrechter niet bevoegd is

Procedure

1. Stel de overheid aansprakelijk (brief)
2. Dagvaard de overheid voor de rechtbank
3. Processtukken uitwisselen (conclusies)
4. Zitting
5. Vonnis

Kosten

Kostenpost	Bedrag
Griffierecht	Afhankelijk van vordering
Advocaatkosten	Vaak verplicht bij hogere vorderingen
Deurwaarderskosten	Voor dagvaarding

Formele rechtskracht

Let op de [leer van de formele rechtskracht](https://rechtshulpdelft.nl/encyclopedie/stuiting-verjaring-bestuursrecht):

• Een besluit waartegen geen beroep meer openstaat, geldt als rechtmatig
• Je kunt dan niet via de civiele rechter alsnog schadevergoeding krijgen
• Daarom: altijd tijdig bezwaar en beroep instellen!

Veelgestelde vragen

## Veelgestelde vragen **Wanneer kan ik een civiele procedure starten tegen de overheid?** Je kunt een civiele procedure starten als je schadevergoeding wilt eisen van de overheid voor bedragen hoger dan €25.000, bij schade door feitelijk handelen (geen formeel besluit), of als de overheid privaatrechtelijk handelt. Ook als de bestuursrechter niet bevoegd is, kun je naar de civiele rechter. Zorg dat je eerst de overheid schriftelijk aansprakelijk stelt voordat je een dagvaarding indient. **Wat is het verschil tussen de civiele rechter en de bestuursrechter?** De civiele rechter behandelt geschillen over schadevergoeding en privaatrechtelijke handelingen van de overheid, terwijl de bestuursrechter zich richt op de rechtmatigheid van overheidsbesluiten. Bij de civiele rechter kun je bijvoorbeeld schadevergoeding eisen, terwijl je bij de bestuursrechter bezwaar maakt tegen een besluit. Let op: als je een besluit niet tijdig aanvecht, kun je later geen schadevergoeding meer claimen via de civiele rechter. **Hoe stel ik de overheid aansprakelijk voordat ik naar de rechter stap?** Je begint met een aansprakelijkstelling per brief, waarin je duidelijk uitlegt waarom de overheid aansprakelijk is, welke schade je hebt geleden en welk bedrag je claimt. Stuur deze brief aangetekend en geef de overheid een redelijke termijn (bijvoorbeeld vier weken) om te reageren. Als er geen reactie komt of de overheid de aansprakelijkheid afwijst, kun je een dagvaarding opstellen en de zaak voorleggen aan de rechter. **Wat zijn de kosten van een civiele procedure tegen de overheid?** De kosten bestaan uit griffierecht (afhankelijk van de hoogte van je vordering), advocaatkosten (vaak verplicht bij de rechtbank) en deurwaarderskosten voor het betekenen van de dagvaarding. Als je wint, kan de rechter de overheid veroordelen om (een deel van) je proceskosten te vergoeden, maar dit dekt meestal niet alle kosten. Bij een lage vordering (tot €25.000) kun je soms zonder advocaat procederen. **Wat is de leer van de formele rechtskracht en waarom is dit belangrijk?** De leer van de formele rechtskracht houdt in dat een overheidsbesluit waartegen geen bezwaar of beroep meer openstaat, als rechtmatig wordt beschouwd. Dit betekent dat je later geen schadevergoeding meer kunt claimen via de civiele rechter voor dat besluit. Het is daarom cruciaal om tijdig bezwaar en beroep in te stellen tegen besluiten die je oneerlijk of schadelijk vindt, anders loop je het risico je recht op schadevergoeding te verliezen. **Kan ik ook zonder advocaat een civiele procedure starten tegen de overheid?** Bij de kantonrechter (voor vorderingen tot €25.000) is een advocaat niet verplicht, maar bij de rechtbank (voor hogere bedragen) wel. Zelfs als het niet verplicht is, kan een advocaat nuttig zijn vanwege de complexiteit van het recht en de procedure. De overheid laat zich bijna altijd bijstaan door een advocaat, dus het is verstandig om zelf ook juridische hulp in te schakelen. **Wat gebeurt er als ik de civiele procedure win?** Als je wint, zal de rechter de overheid veroordelen om je schade te vergoeden. Daarnaast kan de rechter de overheid veroordelen om (een deel van) je proceskosten te betalen, zoals griffierecht en advocaatkosten. Houd er rekening mee dat de overheid soms in hoger beroep gaat, waardoor de procedure langer duurt. Als de overheid niet vrijwillig betaalt, kun je een deurwaarder inschakelen om het vonnis te executeren. ### TL;DR Een civiele procedure tegen de overheid is mogelijk bij schade boven €25.000, feitelijk handelen of privaatrechtelijke acties. Je start met een aansprakelijkstelling, gevolgd door een dagvaarding. Let op de formele rechtskracht: tijdig bezwaar maken tegen besluiten is essentieel om je recht op schadevergoeding te behouden. De procedure duurt gemiddeld 1-2 jaar en kan kostbaar zijn, maar bij succes kan de overheid veroordeeld worden tot schadevergoeding en proceskosten. ### Key Takeaways - Start altijd met een schriftelijke aansprakelijkstelling voordat je naar de rechter stapt. - De civiele rechter is bevoegd bij schade boven €25.000, feitelijk handelen of privaatrechtelijke acties van de overheid. - Tijdig bezwaar en beroep tegen overheidsbesluiten is cruciaal om je recht op schadevergoeding te behouden (formeel rechtskracht). - Een advocaat is verplicht bij de rechtbank (voor vorderingen boven €25.000), maar kan ook bij lagere bedragen nuttig zijn. - Proceskosten (griffierecht, advocaat, deurwaarder) zijn vaak hoog, en een veroordeling in de kosten dekt meestal niet alles.