Beginselplicht tot handhaving

De overheid heeft een beginselplicht tot handhaving: ze moet in principe optreden tegen overtredingen. Alleen in bijzondere gevallen mag ze afzien van handhaving.

Wat is de beginselplicht?

De beginselplicht tot handhaving betekent dat het bestuursorgaan:

In principe moet optreden tegen overtredingen
Niet zomaar mag gedogen
Het algemeen belang moet beschermen

Wanneer mag niet worden gehandhaafd?

Er zijn twee uitzonderingen op de beginselplicht:

Concreet zicht op legalisatie: de overtreding wordt binnenkort gelegaliseerd
Bijzondere omstandigheden: handhaving zou onevenredig zijn

Concreet zicht op legalisatie

Hiervan is sprake als:

[Een vergunningaanvraag is ingediend](https://rechtshulpdelft.nl/encyclopedie/procedure-voornemen-intrekking)
De vergunning naar verwachting wordt verleend
Er geen beletselen zijn voor vergunningverlening

Handhavingsverzoek

Als burger kun je de overheid vragen om te handhaven:

Dien een schriftelijk handhavingsverzoek in
[De overheid moet hierop beslissen](https://rechtshulpdelft.nl/encyclopedie/bestuursorgaan-identificeren)
Tegen afwijzing kun je bezwaar maken

Veelgestelde vragen

Moet de gemeente altijd handhaven als ik daarom vraag?

De gemeente moet je verzoek serieus beoordelen, maar hoeft niet altijd te handhaven als er goede redenen zijn om dat niet te doen.

Wat is gedogen?

[Gedogen is bewust niet optreden tegen een overtreding](https://rechtshulpdelft.nl/encyclopedie/rechtmatig-overheidshandelen). Dit mag alleen in uitzonderlijke situaties.

Kan ik de gemeente dwingen om te handhaven?

Je kunt bezwaar en beroep instellen tegen de weigering om te handhaven. De rechter kan de gemeente opdragen te handhaven.

## Veelgestelde vragen **Wanneer mag de overheid afwijken van de beginselplicht tot handhaving?** De overheid mag alleen afwijken van de beginselplicht in twee situaties: als er concreet zicht is op legalisatie (bijvoorbeeld een ingediende vergunningaanvraag die waarschijnlijk wordt goedgekeurd) of als er bijzondere omstandigheden zijn waardoor handhaving onevenredig zou zijn. In alle andere gevallen moet de overheid optreden tegen overtredingen om het algemeen belang te beschermen. **Hoe dien ik een handhavingsverzoek in en wat gebeurt er daarna?** Je dient een schriftelijk handhavingsverzoek in bij het bevoegde bestuursorgaan (bijvoorbeeld de gemeente). Zij moeten je verzoek serieus beoordelen en binnen een redelijke termijn een beslissing nemen. Als je verzoek wordt afgewezen, kun je bezwaar maken en eventueel in beroep gaan bij de rechter. De rechter kan de overheid alsnog opdragen om te handhaven. **Wat kan ik doen als de gemeente weigert te handhaven zonder goede reden?** Als de gemeente weigert te handhaven zonder geldige reden, kun je bezwaar maken tegen deze beslissing. Indien het bezwaar wordt afgewezen, kun je in beroep gaan bij de rechtbank. De rechter toetst of de gemeente de beginselplicht juist heeft toegepast. In sommige gevallen kan de rechter de gemeente verplichten om alsnog handhavend op te treden. **Wat betekent 'concreet zicht op legalisatie' precies?** Concreet zicht op legalisatie betekent dat er een realistisch vooruitzicht is dat een overtreding binnen afzienbare tijd wordt gelegaliseerd. Dit is bijvoorbeeld het geval als er een vergunningaanvraag is ingediend die naar verwachting wordt goedgekeurd en er geen juridische belemmeringen zijn. De overheid mag dan tijdelijk afzien van handhaving, maar moet wel actief toezien op de voortgang van de legalisatie. **Hoe lang duurt het voordat de overheid beslist op mijn handhavingsverzoek?** De overheid moet binnen een redelijke termijn beslissen op je handhavingsverzoek, meestal binnen acht weken. Deze termijn kan in complexe gevallen worden verlengd. Als de overheid niet tijdig beslist, kun je een dwangsom eisen of een beroep doen op de Wet dwangsom en beroep bij niet-tijdig beslissen (Wet Nadeelcompensatie). **Kan ik schadevergoeding krijgen als de overheid niet handelt tegen een overtreding?** In sommige gevallen kun je schadevergoeding vorderen als de overheid nalatig is in haar handhavingsplicht en dit jou schade toebrengt. Dit is echter complex en vereist dat je aantoont dat de overheid onrechtmatig heeft gehandeld en dat er een causaal verband is tussen de nalatigheid en jouw schade. Raadpleeg een jurist voor advies over jouw specifieke situatie. **Wat zijn voorbeelden van 'bijzondere omstandigheden' waardoor handhaving onevenredig kan zijn?** Bijzondere omstandigheden kunnen bijvoorbeeld zijn: een acute noodsituatie (zoals een natuurramp), een tijdelijke overlast die snel zal verdwijnen, of een situatie waarin handhaving meer schade zou veroorzaken dan de overtreding zelf. Ook kan het gaan om gevallen waarin de overtreder al maatregelen heeft genomen om de overtreding te beëindigen en handhaving daarom niet meer nodig is. ### TL;DR De overheid heeft een beginselplicht tot handhaving en moet in principe optreden tegen overtredingen, tenzij er concreet zicht is op legalisatie of bijzondere omstandigheden handhaving onevenredig maken. Burgers kunnen een handhavingsverzoek indienen en tegen een afwijzing bezwaar maken. De rechter kan de overheid alsnog verplichten om te handhaven. ### Key Takeaways - De overheid moet in principe altijd handhaven bij overtredingen, tenzij er uitzonderlijke omstandigheden zijn. - Burgers kunnen een schriftelijk handhavingsverzoek indienen en tegen een afwijzing bezwaar maken of in beroep gaan. - Concreet zicht op legalisatie of bijzondere omstandigheden kunnen redenen zijn om tijdelijk niet te handhaven. - De rechter kan de overheid verplichten om alsnog handhavend op te treden als zij onterecht weigert. - Handhaving is bedoeld om het algemeen belang te beschermen en mag niet zomaar worden nagelaten.