Het verlies van een ledemaat door een ongeval is een ingrijpende gebeurtenis met blijvende gevolgen. Naast fysieke aanpassing speelt ook de psychische verwerking een grote rol.
Soorten amputaties
Amputaties worden ingedeeld naar locatie en niveau.
Amputatieniveaus
| Locatie | Niveau | Functionele gevolgen |
|---|
| Been | Onderbeen | Lopen met prothese goed mogelijk |
| Been | Bovenbeen | Lopen met prothese lastiger |
| Been | Heupexarticulatie | Prothese vaak niet functioneel |
| Arm | Onderarm | Prothese met goede functie |
| Arm | Bovenarm | Prothese beperkt functioneel |
| Hand/voet | Gedeeltelijk | Variabel, vaak goede functie |
Prothesen
Moderne prothesen kunnen veel functies overnemen, maar hebben ook beperkingen.
Soorten prothesen
Beenprothesen
- Cosmetische prothese: primair voor uiterlijk
- Loopprothese: voor dagelijks lopen
- Sportprothese: voor specifieke sporten
- Microprocessor-gestuurde knie: computergestuurde kniefunctie
- Hardloopprothese (blade): voor hardlopen
Armprothesen
- Cosmetische prothese: natuurlijk uiterlijk
- Mechanische prothese: via lichaamsbeweging bediend
- Myoelektrische prothese: bestuurd via spiersignalen
- Bionische hand: geavanceerde greepfuncties
Kosten prothesen
| Type | Kosten | Levensduur |
|---|
| Basisbeenprothese | €5.000 - €15.000 | 3-5 jaar |
| Geavanceerde beenprothese | €30.000 - €80.000 | 3-5 jaar |
| Microprocessorknie | €50.000 - €100.000 | 5-7 jaar |
| Myoelektrische armprothese | €30.000 - €60.000 | 3-5 jaar |
| Bionische hand | €50.000 - €150.000 | 3-5 jaar |
Fysieke gevolgen en aanpassingen
Naast de prothese zijn er diverse fysieke uitdagingen.
Veel voorkomende problemen
- Fantoompijn: pijn die wordt ervaren in het ontbrekende ledemaat
- Stompproblemen: irritatie, infectie, volumewisselingen
- Overbelasting: andere lichaamsdelen worden zwaarder belast
- Energieverbruik: lopen met prothese kost meer energie
- Balansproblemen: vooral bij beenamputatie
Psychische verwerking
Het verlies van een ledemaat is een ingrijpende ervaring die psychologische begeleiding vereist.
Verwerkingsfasen
- Shock en ontkenning
- Woede en verdriet
- Onderhandelen en hoop
- Depressie
- Acceptatie en aanpassing
Psychologische ondersteuning
Professionele begeleiding is essentieel bij de verwerking. Dit kan bestaan uit individuele therapie, groepstherapie of lotgenotencontact.
Schadevergoeding bij amputatie
De schade bij amputatie is omvangrijk en omvat diverse posten.
Schadeposten
Prothesen en hulpmiddelen
Over een heel leven zijn meerdere prothesen nodig. Bij een jonge geamputeerde kan dit oplopen tot €500.000 - €1.000.000 aan prothesekosten.
Verlies arbeidsvermogen
Afhankelijk van het beroep kan er sprake zijn van gedeeltelijk of volledig verlies van arbeidsvermogen. Dit moet individueel worden beoordeeld.
Smartengeld
De smartengeldbedragen bij amputatie variëren:
- Onderbeenamputatie: €40.000 - €70.000
- Bovenbeenamputatie: €60.000 - €100.000
- Onderarmamputatie: €50.000 - €80.000
- Bovenarmamputatie: €70.000 - €120.000
- Meerdere amputaties: €100.000 - €200.000+
Tips
- Kies een gespecialiseerd revalidatiecentrum
- Laat de prothese aanmeten door een ervaren instrumentmaker
- Vraag naar de nieuwste prothesetechnologieën
- Neem de tijd voor psychische verwerking
- Zoek contact met lotgenoten
- Zorg voor volledige schadevergoeding inclusief toekomstige prothesen
## Veelgestelde vragen
**Welke prothese is het meest geschikt als ik na een bovenbeenamputatie weer zelfstandig wil lopen?**
Voor een bovenbeenamputatie is een loopprothese met microprocessor-knie vaak de beste keuze. Deze prothesen bieden betere stabiliteit en aanpassingsmogelijkheden dan standaardmodellen, maar zijn duurder (€30.000–€80.000). Een fysiotherapeut kan helpen bij het kiezen van het juiste niveau (bovenbeen vs. onderbeen) en de benodigde ondersteuning. Subsidies via de zorgverzekering kunnen de kosten verlagen.
**Kan ik met een armamputatie op bovenarmsniveau nog een prothese gebruiken die mijn dagelijks leven aanzienlijk verbetert?**
Ja, maar met beperkingen. Een myoelektrische prothese (€30.000–€60.000) of bionische hand (€50.000–€150.000) kan greepfuncties nabootsen via spiersignalen, maar is minder nauwkeurig dan bij onderarmsamputaties. Mechanische prothesen zijn goedkoper maar vereisen meer lichaamsinspanning. Trainen met een prothesistrainer is essentieel voor optimalisatie.
**Hoe lang duurt het voordat ik na een amputatie weer een prothese kan dragen en leren lopen?**
De wachttijd hangt af van het genezingsproces en de amputatielocatie. Gemiddeld duurt het 4–12 weken voordat de stump (amputatiestomp) voldoende genezen is voor een eerste prothese. Leren lopen met een beenprothese neemt 3–6 maanden intensieve fysiotherapie in. Bij armprothesen is de aanpassingsperiode korter (weken tot maanden), maar functionele vaardigheden ontwikkelen zich geleidelijk.
**Krijg ik een prothese vergoed door de zorgverzekering en wat zijn de voorwaarden?**
Ja, de basisvergoeding voor prothesen is via de zorgverzekering (AWBZ/WLZ of basisverzekering), maar dekking is beperkt. Een basisbeenprothese (€5.000–€15.000) wordt meestal volledig vergoed, terwijl geavanceerde modellen (bv. microprocessor-knie) vaak een eigen risico of terugbetaling vereisen. Voorwaarden zijn: medische noodzaak, keuring door een specialist en gebruik binnen 3–5 jaar. Bij armprothesen geldt een vergelijkbaar systeem.
**Wat zijn de grootste fysieke uitdagingen na een amputatie en hoe kan ik deze het beste aanpakken?**
Naast het leren omgaan met de prothese zijn pijn in de stump (fantompijn), vermoeidheid en spierverlies veelvoorkomende problemen. Fysiotherapie en stumpverzorging (goede pasvorm, compressie) helpen tegen pijn. Een gezonde levensstijl (voeding, slaap) en psychologische ondersteuning (bv. revalidatieteam) zijn cruciaal. Ook aanpassingen in huis (bv. grepen, trapliften) kunnen de dagelijkse uitdagingen verminderen.
**Is het mogelijk om met een beenprothese te sporten, en welke sporten zijn het meest geschikt?**
Ja, met de juiste sportprothese (bv. hardloopblade of ski-prothese) zijn veel sporten mogelijk. Hardlopen, fietsen, zwemmen en wandelen zijn relatief eenvoudig, terwijl voetbal of tennis meer techniek vereisen. Een microprocessor-knie verbetert stabiliteit bij sprinten. Belangrijk: start geleidelijk en laat je begeleiden door een sportrevalidatie-specialist om overbelasting te voorkomen. Kosten voor sportprothesen zijn niet altijd verzekerd.
### TL;DR
Amputaties hebben verschillende functionele gevolgen, afhankelijk van het niveau. Prothesen variëren sterk in prijs (€5.000–€150.000) en levensduur (3–7 jaar), met vergoedingen via de zorgverzekering onder voorwaarden. Fysieke en psychische aanpassing vereist tijd, revalidatie en soms huisaanpassingen. Sport is mogelijk met gespecialiseerde prothesen, maar vereist begeleiding.
### Key Takeaways
- Het amputatieniveau bepaalt de mogelijkheden van prothesen en dagelijks functioneren.
- Geavanceerde prothesen (bv. microprocessor-knie) kosten veel, maar verbeteren mobiliteit en kwaliteit van leven.
- De zorgverzekering dekt basisprothesen, maar extra’s (bv. sportmodellen) zijn vaak zelf betaald.
- Revalidatie en stumpverzorging zijn cruciaal om pijn en vermoeidheid te minimaliseren.
- Psychosociale ondersteuning speelt een grote rol in de verwerking van het verlies.