Afstamming bepaalt wie juridisch de ouders van een kind zijn. Dit heeft gevolgen voor gezag, onderhoudplicht, erfrecht en nationaliteit. De wet kent verschillende manieren waarop afstamming ontstaat.
Wat is afstamming?
Afstamming is de juridische familierechtelijke band tussen een kind en zijn ouders. Het bepaalt wie volgens de wet de ouders zijn, ongeacht de biologische werkelijkheid.
Manieren van afstamming
| Type | Hoe ontstaat het |
|---|
| Door geboorte | Moeder is altijd de vrouw die het kind baart |
| Door huwelijk/GP | Echtgenoot/geregistreerd partner van de moeder |
| Door erkenning | Vrijwillige erkenning door vader |
| Door gerechtelijke vaststelling | Rechter stelt vaderschap vast |
| Door adoptie | Rechterlijke uitspraak |
Juridisch moederschap
De juridische moeder is de vrouw die het kind baart, ook bij:
- Eiceldonatie: de draagster is juridisch moeder
- Draagmoederschap: overdracht via adoptie nodig
Juridisch vaderschap
Juridisch vader is:
- De man die getrouwd is met de moeder bij geboorte
- De man met wie de moeder een geregistreerd partnerschap heeft
- De man die het kind heeft erkend
- De man wiens vaderschap gerechtelijk is vastgesteld
Gevolgen van afstamming
- Naam: Kind kan naam van vader of moeder krijgen
- Nationaliteit: Kan via ouder verkregen worden
- Gezag: Ouder kan gezag krijgen
- Onderhoud: Ouder is onderhoudsplichtig
- Erfrecht: Kind is erfgenaam van juridische ouders
Wat als de biologische vader niet de juridische vader is?
De biologische werkelijkheid en juridische afstamming kunnen verschillen. De biologische vader kan het kind erkennen of via de rechter vaderschap laten vaststellen. De juridische vader kan het vaderschap ontkennen.
Kan een kind meer dan twee ouders hebben?
Nee, naar Nederlands recht kan een kind maximaal twee juridische ouders hebben. Dit kunnen twee moeders, twee vaders, of een vader en moeder zijn.
Heeft afstamming invloed op de naam van het kind?
Ja, bij de geboorteaangifte kiezen ouders welke achternaam het kind krijgt. Dit kan de naam van de vader of moeder zijn. De keuze geldt ook voor volgende kinderen van dezelfde ouders.
## Veelgestelde vragen
**Hoe wordt ik juridisch ouder van mijn kind als ik niet getrouwd ben met de moeder?**
Als je niet getrouwd bent met de moeder, kun je juridisch ouder worden door het kind te erkennen. Dit kan voor of na de geboorte bij de gemeente, notaris of via de rechtbank. Na erkenning heb je dezelfde rechten en plichten als een juridische ouder, zoals onderhoudsplicht en erfrecht. Let op: erkenning geeft niet automatisch gezag; hiervoor moet je apart een verzoek indienen bij de rechtbank.
**Wat kan ik doen als de biologische vader weigert het kind te erkennen?**
Als de biologische vader weigert het kind te erkennen, kun je via de rechtbank het vaderschap laten vaststellen. Dit kan met een DNA-test om het biologische vaderschap te bewijzen. De rechter kan dan het vaderschap juridisch vaststellen, waardoor de man dezelfde rechten en plichten krijgt als een erkende vader. Dit proces kan enkele maanden duren en vereist juridische bijstand.
**Kan ik de achternaam van mijn kind nog wijzigen na de geboorteaangifte?**
Na de geboorteaangifte is een naamswijziging alleen mogelijk onder strikte voorwaarden, zoals bij erkenning door een andere vader of bij adoptie. Voor een naamswijziging moet je een verzoek indienen bij de rechtbank. Dit is een complex proces en vereist vaak juridische hulp. In sommige gevallen kan de Dienst Justis een naamswijziging toestaan, bijvoorbeeld bij ernstige psychosociale redenen.
**Wat zijn mijn rechten als juridische vader als ik ga scheiden?**
Als juridische vader behoud je na scheiding dezelfde rechten en plichten, zoals onderhoudsplicht en erfrecht. Je kunt gezamenlijk gezag houden of, bij conflict, een omgangsregeling aanvragen bij de rechtbank. Zonder gezag heb je nog steeds recht op informatie over het kind (bijv. schoolprestaties) en kunt je omgangsrecht afdwingen. Je blijft financieel verantwoordelijk voor het kind tot het 21 jaar is.
**Hoe werkt afstamming bij een draagmoeder in Nederland?**
In Nederland is draagmoederschap alleen toegestaan als er geen commerciële belangen zijn. De draagmoeder is juridisch moeder totdat de wensouders het kind adopteren via de rechtbank. Dit adoptieproces kan pas starten na de geboorte en vereist toestemming van de draagmoeder. Tijdens de zwangerschap hebben wensouders geen juridische band met het kind. Raadpleeg altijd een gespecialiseerd familierechtadvocaat.
**Kan ik het vaderschap van mijn kind ontkennen als ik twijfel of ik de biologische vader ben?**
Ja, je kunt het vaderschap ontkennen via de rechtbank, maar dit moet binnen vijf jaar na de geboorte of binnen een jaar nadat je ontdekt dat je mogelijk niet de biologische vader bent. Je hebt bewijs nodig, zoals een DNA-test. Als de rechter het vaderschap ontkent, vervallen je rechten en plichten als juridische vader. Dit proces kan emotioneel en juridisch complex zijn.
**Wat gebeurt er met de afstamming als mijn partner en ik een kind krijgen via eiceldonatie?**
Bij eiceldonatie is de vrouw die het kind baart altijd de juridische moeder, ook als de eicel niet van haar is. Als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, wordt je partner automatisch de juridische vader of meemoeder. Ben je niet getrouwd, dan moet je partner het kind erkennen. De eiceldonor heeft geen juridische band met het kind.
### TL;DR
Afstamming bepaalt wie juridisch de ouders van een kind zijn, met gevolgen voor gezag, onderhoud, erfrecht en nationaliteit. Een kind kan maximaal twee juridische ouders hebben, via geboorte, erkenning, huwelijk, gerechtelijke vaststelling of adoptie. Biologische en juridische afstamming kunnen verschillen, maar de juridische band is leidend voor rechten en plichten.
### Key Takeaways
- De juridische moeder is altijd de vrouw die het kind baart, ongeacht de biologische afkomst.
- Een kind kan maximaal twee juridische ouders hebben, via verschillende juridische wegen zoals erkenning of adoptie.
- Afstamming heeft directe gevolgen voor naam, nationaliteit, gezag, onderhoudsplicht en erfrecht.
- Bij twijfel over vaderschap kan dit via de rechtbank worden ontkend of vastgesteld, met bewijs zoals een DNA-test.
- Draagmoederschap en eiceldonatie vereisen speciale juridische stappen, zoals adoptie of erkenning, om de afstamming te regelen.